Franciszkańska 3 i co dalej

Długo się zastanawiałem, czy o tym pisać, ale kto mnie zna, ten wie, że cicho siedzieć nie umiem… Uprzedzam, będzie długo. Krótko się nie da.

Burza medialno-polityczna po opublikowaniu reportażu „Franciszkańska 3” przewala się przez Polskę we wszystkich kierunkach i na stu różnych poziomach. Jedni się oburzają, głośno wyrażają zgorszenie, rwą się do obalania pomników, sięgają po najostrzejsze inwektywy. Drudzy „bronią papieża”, oburzają się na tych pierwszych, odsądzają ich od czci i wiary, zarzucając im (jak zwykle przy takich okazjach) „zdradę ojczyzny i Kościoła”, „stalinowskie metody”, „szarganie świętości” i tak dalej, i tak dalej…

W większości reakcji i wypowiedzi mamy tylko czerń albo biel, żadnych odcieni szarości, żadnego zniuansowania, ani sekundy namysłu. W kraju i tak już podzielonym na dwa wrogie, nienawidzące się plemiona pojawił się kolejny temat, który można do pogłębiania tych podziałów wykorzystywać. A ludzie reagują jak psy Pawłowa – bezmyślnie, bez cienia refleksji. I każdy, kto myśli inaczej, jest Wrogiem.

A ja jak zwykle stoję w środku, patrzę w jedną stronę, w drugą – i po żadnej się nie odnajduję. Ani nie rwę się do obalania pomników i odrzucenia wszystkiego, czego dokonał Jan Paweł II – ani do obrony go na siłę, tylko dlatego, że „papież wielkim Polakiem był”. I – trochę dla poukładania własnych myśli, trochę dla wyjaśnienia mojego podejścia tym kilku osobom, które tu zaglądają – chciałbym wyjaśnić, dlaczego.

1. DLACZEGO NIE RWĘ SIĘ DO OBALANIA POMNIKÓW.

Przede wszystkim – jestem i zawsze byłem zdecydowanym przeciwnikiem „cancel culture”. Nigdy nie zgadzałem się z podejściem według którego czyjś błąd (czy choćby ciężki grzech) w jednej sprawie automatycznie „zeruje” wszystkie inne jego dokonania, dzieła i osiągnięcia. Wielu wielkich ludzi miało w życiu złe chwile, wielu nie raz dokonywało fatalnych wyborów, wielu miało na sumieniu paskudne decyzje. Nie chodzi mi o usprawiedliwianie dokonanego zła („…no tak, był mordercą, ale za to pisał dobre książki”) – ale uważam, że to działa także w drugą stronę: popełnione zło nie niweczy dokonanego dobra. Ludzie nie są tylko dobrzy albo tylko źli. Niezależnie od błędów Karola Wojtyły nic nie zmieni tego wszystkiego, czego dokonał i co zdziałał.

Poza tym mam dziwne wrażenie, że ogromna większość ludzi najostrzej reagujących na ten reportaż i ujawnione w nim fakty to ludzie stosunkowo młodzi, którzy (trochę z „przywileju późnego urodzenia”) postrzegają to, czego się dowiedzieli, w kategoriach kompletnie ahistorycznych. Uwaga: nie mówię o politykach, którzy na fali tych wydarzeń robią sobie przyspieszoną kampanię wyborczą (o tym niżej) – mówię o „zwykłych ludziach”, oburzonych, wściekłych, zgorszonych. Co mam na myśli?

Po pierwsze – niemal wszyscy krytycy (nie wątpię, że w dobrej wierze) mówią o tym, że mając wiedzę na temat konkretnych wydarzeń, Karol Wojtyła zamiast to ukrywać powinien to „zgłosić”. Pytanie zasadnicze: komu miał to zgłosić? Łatwo zapominamy, że mówimy o czasach, w których nie było nawet namiastki niezależnej prokuratury: zarówno prokuratura, jak organy ścigania (milicja, służby bezpieczeństwa) były opresyjnymi instytucjami totalitarnego państwa; państwa, które w dodatku uważało Kościół katolicki za jednego ze swoich największych wrogów. Jeśli ktoś dziś sądzi, że wtedy milicja albo prokuratura uczciwie zajęłyby się sprawcą i robiły wszystko dla dobra ofiar, to chyba nie ma pojęcia, o jakich czasach mówimy. Komunistyczne władze zrobiłyby raczej wszystko, żeby taką sytuację – gdyby już wyszła na jaw – wykorzystać przeciwko Kościołowi; gdyby w tym celu miały na przykład ujawnić dane ofiar, żeby pokazać, „jaki ten Kościół jest paskudny”, nie zawahałyby się ani sekundy. Można zarzucać kardynałowi Wojtyle, że „chronił dobre imię Kościoła kosztem ofiar” – jestem jednak przekonany, że „zgłoszenie” sprawców organom państwa miałoby dla ofiar co najmniej równie fatalne konsekwencje.

Tu, oczywiście można powiedzieć: no dobrze, a co z następnymi ofiarami? Co z tymi wszystkimi, których ci pedofile skrzywdzili później (albo choćby mogli skrzywdzić) dlatego, że sprawcy nie siedzieli za kratkami, tylko byli przeniesieni gdzie indziej? Tu pojawia się „po drugie”.

Po drugie zatem – ahistoryczność, o której napisałem wyżej, wyraża się także w innej sprawie: chodzi o kwestię wiedzy (także naukowej) na temat pedofilii i związanych z nią problemów. Ahistoryczność polega na tym, że oceniamy sytuację z perspektywy świata, w którym pewien zakres wiedzy wydaje nam się oczywisty – i łatwo zapominamy, że ta „oczywistość” jest stosunkowo młoda. Pojęcie „pedofilia” znalazło się już w pierwszym wydaniu DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, podstawowy „podręcznik” zaburzeń psychicznych) z 1952 r. – jednak ani w tym wydaniu, ani w drugim (DSM-II, 1968) nie podano jeszcze nawet kryteriów diagnostycznych. Pogłębienie wiedzy o tym, jak ta parafilia funkcjonuje, jakie są szczegółowe kryteria diagnostyczne i generalnie jak „działają” pedofile to – jeśli dobrze pamiętam – dopiero przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Nie chcę przez to powiedzieć, rzecz prosta, że w czasach, kiedy Karol Wojtyła był biskupem krakowskim, mógł „nie wiedzieć”, że pedofilia jest czymś złym. Mówię jedynie, że raczej nie wiedział (bo nawet dla specjalistów nie było to jeszcze oczywiste) jak ten problem funkcjonuje i jak działa (mówiąc w uproszczeniu) psychika pedofila.

Karol Wojtyła nie był psychologiem, seksuologiem czy psychiatrą. Był teologiem i filozofem, a przy tym także duszpasterzem. Problem pedofilii znał zapewne nie od strony opracowań naukowych, ale (znowu – mówiąc w uproszczeniu) od strony konfesjonału. Jako duszpasterz i osoba nie posiadająca specjalistycznej wiedzy mógł zatem podejmować niesłuszne, błędne i szkodliwe decyzje nie zdając sobie do końca sprawy z ich konsekwencji. Co to znaczyło w praktyce?

Wyobraźmy sobie, że biskup dowiaduje się, że jeden z jego księży dopuścił się czynów pedofilskich. To, że ów ksiądz postąpił podle i że doszło do przestępstwa – było dla biskupa oczywiste. Pytanie – co dalej?

O kwestii „zgłaszania odpowiednim organom państwa” pisałem wyżej, tu chodzi mi przede wszystkim stronę „kościelną”. Wyobraźmy to sobie: lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte XX w., nawet psychiatrzy i psychologowie wiedzą o pedofilii znacznie mniej, niż wiemy dziś. Biskup wie o niej stosunkowo niewiele. Jak każdy „normalny” człowiek nie do końca jest w stanie zrozumieć takie zachowania (bo – przy ówczesnym stanie wiedzy – patrzy na to właśnie raczej w kategoriach „zachowań”, konkretnych czynów, niż wewnętrznych „potrzeb”). Molestowanie seksualne DZIECKA?! Przecież to jakieś szaleństwo, obłęd (w sensie dosłownym)! Biskup ma przed soba księdza, który dopuścił się takich czynów – ale ten ksiądz (jak w przypadku opisanym w reportażu) bije się w piersi, kaja, mówi o nawróceniu i obiecuje poprawę i zerwanie z grzechem (…i być może nawet sam w to wierzy). Co zatem robi biskup, który – powtórzę – patrzy na tę sprawę nie jako psychiatra, nie jako prawnik, ale jako spowiednik i duszpasterz? Stara się rozegrać sprawę tak, aby nic więcej złego się nie stało, a nawrócony grzesznik także dostał drugą szansę. Więc grzesznika przenosi „gdzieś daleko”, gdzie nie będzie on miał kontaktu z ofiarami. I być może biskupowi wydaje się, że to najlepsze wyjście: ofiary zostały odizolowane od sprawcy, więc są bezpieczne; sprawca został odizolowany od pokus i obiektów pożądania, więc – skruszony i nawrócony – ma szanse na rozpoczęcie od nowa… A przy okazji można sprawę wyciszyć, co będzie dobre dla Kościoła (zwłaszcza w sytuacji funkcjonowania w czasach komunizmu), ale także dla ofiar, które przecież na pewno nie chciałyby, aby to nagłośniono…

Dziś, oczywiście, wiemy, że to bzdura. Wiemy, że fakt molestowania dziecka nie wynikał z tego, że pedofilowi spodobało się to konkretne dziecko, tylko z faktu istnienia pewnej parafilii która powoduje konkretne potrzeby i prowadzi do konkretnych reakcji. I że właśnie dlatego pedofil przeniesiony w nowe środowisko prawie na pewno szybko zacznie w tym nowym środowisku szukać nowych ofiar (nawet jeśli początkowo jego żal i postanowienia poprawy były szczere). Dziś wiemy, że takie działanie nie tylko nic nie zmienia, ale daje pedofilowi nowe możliwości i ostatecznie prowadzi do kolejnych dramatów, kolejnych skrzywdzonych dzieci. Wiemy, że z wielu możliwych sposobów działania to akurat jest jeden z najgorszych. DZIŚ to wiemy. WTEDY biskup mógł myśleć, że postępuje słusznie.

Czy to oznacza, że postępując w ten sposób Karol Wojtyła był bez winy? Oczywiście, że nie. I tu jest miejsce na drugi „duży punkt” tego, chcę napisać. A zatem:

2. DLACZEGO NIE RWĘ SIĘ DO „OBRONY PAPIEŻA NA SIŁĘ” i dlaczego nie przemawiają do mnie idee organizowania „marszów w obronie” i nadęte deklaracje polityków.

Ano dlatego, że prawda jest taka, że Karol Wojtyła jako biskup mógł zrobić więcej. Był człowiekiem wykształconym, myślącym, świadomym; w zderzeniu z tak niepokojącą rzeczywistością (nawet znaną tylko „od strony konfesjonału”) mógł szukać głębiej, mógł zasięgnąć opinii fachowców – psychiatrów, seksuologów. Jasne, pewnie nie zdawał sobie spawy ze skali problemu i możliwych konsekwencji, ale wszystko wskazuje na to, że działał w tej sprawie zbyt pobłażliwie, że wykazał się (podobnie zresztą jak później, choćby w sprawie Marciala Degollado) ogromną naiwnością. Mógł działać ostrzej, twardziej, bardziej zdecydowanie – i być może uratowałby w ten sposób wiele późniejszych ofiar.

Muszę też przyznać, że szlag mnie trafia, kiedy słyszę kolejne napuszone wypowiedzi polityków „broniących Ojca Świętego”, w żaden sposób nie odnoszące się do faktów i przedstawionych materiałów…

Jedni krzyczą, że „ubeckie dokumenty nie są wiarygodne”, udając, że nie widzą wszystkich innych dowodów (zeznań świadków, a także dokumentów kościelnych, także tych spoza polskiego Kościoła). Nie wspominając już o tym, że najgłośniej tego argumentu używają ci sami ludzie, którzy nie mają żadnych wątpliwości co do prawdziwości ubeckich dokumentów, kiedy atakują za ich pomocą swoich przeciwników politycznych czy dowodzą, że Lech Wałęsa „był agentem”.

Inni w ogóle nie próbują nawet sięgać po jakiekolwiek argumenty, sprowadzając całą dyskusję do tego, że „Jan Paweł II wielkim Polakiem był” i każdy, kto twierdzi inaczej, ten łotr, sprzedawczyk, zdrajca ojczyzny, narodu i Kościoła.

I tu dochodzimy do dość zasadniczego problemu dotyczącego stosunku polskiego Kościoła do osoby Jana Pawła II. Papież-Polak był dla nas (także dla mojego pokolenia) kimś absolutnie wyjątkowym. Problem polega na tym, że zamiast słuchać tego, co mówił i czytać to, co pisał, zrobiliśmy z niego „święty obrazek”. Zaczęliśmy go traktować (wybaczcie) jak idola, jak bożka. Zachwycaliśmy się tym, że chodził na kremówki, że jeździł na nartach, do znudzenia powtarzaliśmy żarty, które opowiadał, do znudzenia śpiewaliśmy piosenki, o których wspomniał, postawiliśmy setki pomników człowiekowi, który wiele razy mówił, żeby tego nie robić… Stworzyliśmy sobie „obiekt kultu” z kogoś, kto za życia wielokrotnie podkreślał, że kult i cześć należą się wyłącznie Komu Innemu.

W takim „obrazku” nie ma miejsca na rysy, pęknięcia, niedoskonałości. Nie ma miejsca na spokojne uświadomienie sobie, kim naprawdę był Karol Wojtyła, a później Jan Paweł II.

A był – tylko, aż – po prostu człowiekiem. I jak każdy człowiek miał swoje słabości czy złe chwile. I jak każdemu człowiekowi zdarzało mu się czynić zło. Zdarzało mu się podejmować niewłaściwe decyzje, źle oceniać sytuację, popełniać błędy (także takie, które powodowały bardzo złe skutki), dokonywać fatalnych wyborów. Zdarzało mu się grzeszyć.

I to, że Kościół go kanonizował, nic w tej sprawie nie zmienia: fakt ogłoszenia kogoś świętym nie oznacza, że ten ktoś był bezgrzesznym ideałem, który nigdy w życiu nie zrobił nic złego. Pozwolę sobie przypomnieć, że zgodnie z nauczaniem Kościoła i słowami Pisma każdy człowiek jest grzesznikiem. Nawet ten największy, nawet ten najbardziej podziwiany, nawet ten ogłoszony świętym. A, niestety, im bardziej ubóstwiamy i idealizujemy konkretnego człowieka, tym trudniej nam potem pogodzić się z tym, że na takim idealnym, przesłodzonym obrazie pojawiają się plamy i rysy.

A pojawiają się. I będą się pojawiać. Jan Paweł II – jak wielu innych ludzi, nie tylko tych kanonizowanych – uczynił wiele wspaniałych rzeczy. W wielu sprawach był (i jest) człowiekiem Wielkim. Ale – jak widać – były też sprawy, w których – znowu, jak każdy człowiek – okazał się mały, słaby, niedostatecznie dobry i niewystarczająco wielki. TAK PO PROSTU JEST. Od ludzi możemy się wiele nauczyć, możemy ich podziwiać – ale nigdy na sto procent, nigdy absolutnie i bezkrytycznie. Jeśli szukamy ideału – musimy go szukać Gdzie Indziej.

Co dalej? Mam nadzieję (naprawdę), że kiedy już opadną emocję, zdołamy (mówiąc „my” mam na myśli Kościół w Polsce) wyciągnąć z tej sprawy wnioski. Że powstanie – jak postuluje wielu ludzi Kościoła – niezależna komisja, złożona z naukowców, które zostanie dopuszczona do kościelnych archiwów i będzie mogła je spokojnie i rzeczowo zbadać. Bo najgorsza i najtrudniejsza prawda zawsze będzie lepsza, niż najpiękniejsze kłamstwo. Bo żadnego problemu nie da się rozwiązać przez udawanie, że go nie ma.

Jan Paweł II nigdy nie przestanie dla mnie być kimś wyjątkowym – zawsze będę uważał, że był człowiekiem wielkim i wielkich rzeczy dokonał. Ale jego wielkość nie zmienia faktu, że był człowiekiem, a więc także grzesznikiem. Każdy z nas (toutes proportions gardées) nosi w sobie te dwie rzeczywistości: wielkość Dziecka Bożego i skazę grzechu.

Jak nie urok, to pralka

Pojechaliśmy na ostatni weekend ferii (przedłużony) do C., czyli Na Drugi Koniec Polski, odwiedzić Ciocię i Wujka. Pojechaliśmy we trzech, w męskim gronie, bo Piłka jest w połowie trymestru i siedzi za Małą Wodą, a w domu będzie dopiero pod koniec marca. Cieszyłem się na ten wyjazd, zaplanowałem go wcześniej tak, żeby choćby przez te cztery dni nie było nic do roboty. Nawet komputera nie wziąłem, a co. No i co ja Wam będę mówił – czasami wszystko idzie nie tak, jak miało pójść. To znaczy – bez przesady, nie wszystko oczywiście. W C. jak zwykle przyjęto nas z honorami, cieszono się na nasz przyjazd, karmiono znakomicie i tak dalej. To jest takie niezwykłe miejsce, w którym zawsze czuję się mile widziany… Ale poza tym wszystko się ptaszkowało.

Zaczęło się od tego, że wyjazd planowany był na czwartek rano (w środę – w Popielec – była rocznica śmierci M., chcieliśmy być u nas w parafii na mszy za Nią). A ja we wtorek się rozchorowałem. Niby nic takiego, ale głowa, zatoki, katar i ogólne samopoczucie na poziomie kotleta schabowego w momencie rozbijania. Zastanawiałem się nawet, oczy nie zrezygnować… Ale już w środę czułem się lepiej, tylko mnie gardło bolało.

Więc ruszyliśmy w ten czwartek rano. Dojechaliśmy bez przygód, za to na miejscu szybko okazało się, że środowe „czułem się lepiej” poszło się okopać. Nie byłem klasycznie chory – nie miałem gorączki – ale zatoki mi napompowało (co znacząco utrudnia spanie…), a gardło bolało coraz bardziej. W piątek wieczorem biało już na tyle, ze żadne tabletki do ssania nie pomagały, musiałem wziąć ibuprom, a i tak miałem problemy z zaśnięciem. No żesz.

Moje gardło to w ogóle najdelikatniejsza część mnie – choruję naprawdę rzadko, ale jak już, to gardło zawsze idzie pierwsze.

Ale problemy zdrowotne to był tylko początek… W piątek po południu jechaliśmy do Sąsiedniego Większego Miasta (turystycznie, że tak powiem). Rzut beretem, piętnaście kilometrów. I po drodze kolejne samochody jadące z przeciwka migały nam światłami. Początkowo myślałem, że ostrzegają przed policją z radarem – ale nie. I nagle ze zdziwieniem zorientowałem się, że na tablicy rozdzielczej nie pali się zielona kontrolka świateł mijania. Zaraz, zaraz! Włączyłem na chwilę długie światła – i niebieska kontrolka zapaliła się bez problemu. Wyłączyłem długie – kontroli brak. Zatrzymaliśmy się na jakimś parkingu – no i rzeczywiście: problem ze światłami. Światła do jazdy dziennej – działają (ale wtedy z tyłu nic się nie pali). Długie – jak najbardziej (ale wtedy oślepia się kierowców z przeciwka…). A „normalne”, czyli światła mijania – ni du du.

Jeden warsztat elektryczno-samochodowy, drugi… No niestety, coś padło. Nie bezpiecznik (no nieeeee, to by było za proste przecież!). Albo przekaźnik, albo przełącznik przy kierownicy. – No przykro mi, proszę pana, jest piątek po południu, nawet jakbym zdążył jeszcze poświęcić dwie godziny na szukanie problemu, to przekaźnik albo przełącznik musiałbym dopiero zamówić. W poniedziałek… – rozłożył ręce mechanik.

W PONIEDZIAŁEK?! W poniedziałek to ja miałem być dawno w domu. A w tym celu musiałem w niedzielę przejechać 450 kilometrów z C. do G. Oczywiście można było jechać na światłach do jazdy w dzień, tylko to wymagało po pierwsze wyjechania z C. znacznie wcześniej, niż planowaliśmy (żeby na pewno być w domu przed zmrokiem…), a po drugie – dobrej pogody, bo gdyby zaczęło lać albo gdyby mocno padał śnieg, to pierwszy policjant zatrzymałby nas i kazał włączyć światła. I to by był koniec podróży. A prognozy pogody na niedzielę zapowiadały „śnieżyce”. Super.

Long story short – wyjechaliśmy z C. w niedzielę (czyli wczoraj) o wpół do dziesiątej rano, śnieżyc nie było, wielkich deszczy też, jakoś dotarliśmy spokojnie do domu na światłach dziennych. Ale com się zestresował, to moje.

Jestem umówiony w warsztacie na środę, do tego czasu mogę jeździć tylko w dzień. I dobrze, w nocy to się w domu siedzi…

***

Ale nie, nie, to nie koniec. Kiedyś tu już o tym pisałem: nad moją rodziną ciąży jakaś paskudna klątwa (bo naprawdę trudno mi sobie to inaczej wyjaśnić), która sprawia, że zawsze, jak się psuje samochód, to natychmiast, w ciągu kilku kolejnych dni, psuje się pralka. Jak w zegarku. No czary po prostu. Jak się te światła zepsuły, to nawet rzuciłem na ten temat jakąś sarkastyczną uwagę, ale nikt się nią nie przejął. Błąd.

Po powrocie z C. wstawiłem pranie. Już w momencie startu pralka zachowywała się dziwnie: coś zaczęło stukać, jakby zgrzytać… Ale po chwili ucichło, więc udałem, że nic nie słyszałem. Niestety: kiedy dziś rano poszedłem wyjąć pranie, okazało się, że pralka jednak odmówiła posłuszeństwa. Pranie było co prawda wyprane (…z grubsza), ale nie odwirowane (więc z niego ciekło) i pełno w nim było jakichś dziwnych, małych kawałków plastiku (?), najwyraźniej pochodzących z trzewi pralki. No żesz.

Pan Fachowiec – sprawdzony, prawie znajomy – przyjechał szybko, akurat miał czas. Zajrzał postukał, pokręcił głową… – Pękł krzyżak – powiedział. – W tej pralce żeby wymienić krzyżak trzeba wymienić całą obudowę bębna, bo jest klejona, a nie skręcana. Ja to panu mogę zrobić, oczywiście, ale powiem tak: części będą kosztowały co najmniej siedem stów, raczej osiem. Razem z moją robocizną wyjdzie ponad tysiąc. Na moje oko to się panu nie opłaca…

No jasne, że się nie opłaca pakować ponad tysiąc złotych w sześcioletnią pralkę, skoro nową można kupić za niewiele więcej…

Oczywiście „można kupić” jeśli się te pieniądze ma. Ja chwilowo nie mam. Na szczęście mam kartę kredytową, której używam bardzo rzadko, ale na takie okazje jest w sam raz – przy odrobinie szczęścia dostanę pieniądze za ostatnią książkę ma tyle szybko, że jeszcze zmieszczę się w okresie bezodsetkowym.

No ale powiedzcie sami… Jak w 2017 roku kupowałem pralkę, to specjalnie wybrałem Znaną Niemiecką Firmę – była wprawdzie o dwie stówy droższa, ale bardziej energooszczędna i liczyłem, że magia marki zadziała (zmywarkę tej samej marki mamy już ponad dziesięć lat i chodzi bezproblemowo. A tu proszę – sześć lat i na złom.

Cóż, tym razem damy szansę innej marce (recenzje pozytywne, zobaczymy).

***

A poza tym… Ech, co ja Wam będę marudził. Opowiem tylko o jeszcze jednym doświadczeniu, które wynikło z faktu konieczności wcześniejszego wyjazdu w niedzielę – ale to już jutro (albo pojutrze), bo się późno robi.

Za to zostawię Wam coś do posłuchania. Tommy Emmanuel i Vlatko Stefanovski grają Marsz Turecki Mozarta na dwie gitary akustyczne. Najpierw graja sam marsz, potem trochę zwariowane wariacje. Coś fantastycznego. I to tempo! 🙂 NIestety YouTube nie pozwala tego filmu zamieścić, więc dam wam tylko LINK. Ale posłuchać naprawdę warto.

(BTW – ciekawostka dla gitarowych maniaków – to chyba pierwszy raz, kiedy widzę Tommy’ego Emmanuela grającego na gitarze innej marki niż australijski Maton. Tu mamy instrument Martina…).

Medycznie – feryjnie – i w ogóle…

Tata wczoraj wreszcie wyszedł ze szpitala. A, bo nie napisałem, że do niego trafił? Ano trafił, trafił. Zapalenie płuc nie chciało się łatwo poddać, a w dodatku cukrzyca, jakby to ująć, wymknęła się spod kontroli (…co po części wynikało z osłabienia związanego z chorobą, ale po części także z tego, że tata od bardzo dawna zalecenia lekarzy traktował tak, jak duża część polskich kierowców traktuje ograniczenia prędkości: jako sugestie…). Trzy tygodnie tam spędził. Wyleczyli, zrobili wszystkie możliwe badania, ustawili leki… Pacjent czuje się dobrze i jest szczęśliwy, że wrócił do domu. Co więcej, chyba przestraszył się na tyle, że tym razem będzie grzecznie przestrzegał zaleceń. Zobaczymy, jak długo…

***

Kończę książkę – ciekawą, ale trudną i wymagającą. Mnóstwo „fact-checkingu”, mnóstwo bibliograficznych przypisów. Dobrze, że już kończę, bom się zmęczył. I mam już kolejną – z tego samego, bardzo dobrego wydawnictwa, ale tym razem za wyższą stawkę, a w dodatku ciekawszą (dla mnie). Nic na razie powiedzieć nie mogę – jak już będę miał podpisaną umowę, to uchylę rąbka tajemnicy 😉

***

Ferie się zaczęły. Pietruszka egzaminy semestralne na drugim roku zdał jak burza – między innymi topologię, którą 2/3 roku oblało, a on (jako bodaj jedyny) dostał 4+. Piłka siedzi w Cambridge – ona teraz ferii nie ma, ale w ten weekend jadą z grupą przyjaciół do Londynu. Okazało się, że jeden z kolegów z takiej siedmio- czy ośmioosobowej paczki mieszka (poza studiami) w doskonałej dzielnicy Londynu, w wielkim i (zdaje się) bardzo bogatym domu. Rodzice kolegi zgodzili się, żeby zaprosił całą ekipę na weekend – więc Piłka pierwszy raz zobaczy Londyn. Już jej zrobiłem długa listę atrakcji, które koniecznie powinna zobaczyć… 😉

Swoją drogą – ta ich ekipa przyjaciół to ilustracja pojęcia „globalizacja”: troje Anglików (w tym jeden pochodzenia hinduskiego), jedna dziewczyna z Pakistanu, jedna z Indii, jedna z Ghany (jeśli dobrze pamiętam) i jedna Polka. Kolory skóry – od bardzo jasnego (Piłka ma cerę po mamie, czyli dość białą…) przez wszystkie wersje pośrednie po bardzo ciemny (koleżanka z Afryki). Różnice kutrowe i religijne – równie rozległe. I proszę: w niczym im to nie przeszkadza, kumplują się, dobrze się razem bawią, potrafią się razem uczyć – i wspólnie wygłupiać. Fajne doświadczenie, które zostaje i pozwala chyba szerzej i bardziej otwarcie patrzeć na świat…

Ferie głównie w domu. Może w przyszły tygodniu pojedziemy na dwa – trzy dni do C., do cioci, gdzie już dawno nie byliśmy. To znaczy – ja z chłopakami, bo Piłka wraca do Polski dopiero w marcu.

***

Bardzo, bardzo tęsknię za wiosną. Bardzo chciałbym gdzieś na kilka dni wyjechać (sam). Ale na razie się na to nie zanosi (…ani na nic innego też nie). A w przyszłą środę – w Popielec – minie osiem lat od odejścia M. Trudno uwierzyć, jak czas szybko biegnie. Tak, wiem, to banał.

Pomaga zanurzenie się w opowieści. W dobrej książce, w ciekawym serialu. W dobrej muzyce.

***

…Kiedyś zastanawiałem się, na czym polega fenomen bluesa. Jak to jest, że muzyka, która ma w nazwie „smutki” i która powstała jako wyraz tragicznego losu niewolników, ma w sobie tyle pogody, uśmiechu i światła. Zrozumiałem (zgodnie z psychologiczną zasadą „co zwerbalizowane, to uświadomione”) dopiero jak usłyszałem ten kawałek. A konkretnie jego refren. „When you see me laughing, I’m laughing just to keep from crying”. Niegłupie. I działa.

Szlag mnie trafił

Zdarza się Wam wspomagać ludzi, którzy za pomocą internetowych zbiórek gromadzą pieniądze na leczenie swoich dzieci, na jakieś wyjątkowo trudne operacje, których w Polsce nikt nie robi, albo leki, które u nas nie są refundowane, a kosztują tysiące czy setki tysięcy złotych? Mnie się zdarza. Nie jestem bogaty, ale wychodzę z założenia, że jeśli ktoś musi zebrać milion złotych na leczenie, które ma szanse uratować życie jego dziecka, to jeśli wpłacę mu na ten cel dziesięć złotych – to będzie już musiał zebrać o dziesięć złotych mniej, prawda?

Oczywiście nie wpłacam każdemu, kto się pojawi w polu widzenia – ale jeśli ktoś zbiera za pośrednictwem fundacji, które zajmują się takimi sprawami, to mam pewność, że nie jest to oszustwo czy naciągactwo, bo każda taka zbiórka jest szczegółowo weryfikowana.

Jeśli zatem zdarza Wam się w taki sposób pomagać, to pewnie zainteresuje Was fakt, że nasi wspaniali rządzący właśnie uchwalili, iż tego typu zbiórki będą OPODATKOWANE. Polecam artykuł (tu akurat Wirtualne Media, bo oni chyba piszą o tym jako pierwsi – zaraz pewnie będzie i na innych portalach).

Wybaczcie, wiem, że rzadko używam takich słów, ale w tym przypadku innych nie znajduję: to jest wyjątkowe skurwysyństwo.

Żyjemy w państwie, które stać na wille dla kolesi ministra, na milionowe premie dla rządzących, na rozdęcie do gigantycznych rozmiarów wszystkich rządowych instytucji, na 2,7 miliarda złotych ROCZNIE na „ministerstwo propagandy”, dla niepoznaki nazywane mediami publicznymi… Niestety, tego samego państwa nie stać na leczenie śmiertelnie chorych dzieci: nie jest w stanie zapewnić wielu ratujących życie operacji, nie refunduje wielu leków, które są refundowane w sporej części cywilizowanego świata.

A kiedy zdesperowani rodzice żebrzą o drobne datki od obcych ludzi, żeby zebrać fundusze na te leki czy zabiegi, bez których ich dziecko UMRZE – albo będzie do końca życia inwalidą – to samo państwo wyciąga łapę i żąda haraczu od tych wyżebranych pieniędzy. Bo może.

Można mieć różne poglądy polityczne, można popierać takie albo inne rozwiązania, ale to jest po prostu obrzydliwe.

Na ten Nowy Rok…

…mój tata się rozchorował. Już po świętach źle się czuł, głowa go bolała, osłabiony był, trochę kaszlał… Ale żeby do lekarza pójść? Nieeee, po co, aspirynę weźmie i witaminę C i mu przejdzie przecież. No to jak wreszcie (po tygodniu!) trafił do lekarza, to się okazało, że rzeczywiście przeszło – w zapalenie płuc.

Zapalenie płuc to w ogóle nie jest rzecz lekka, a jak się ma osiemdziesiąt trzy lata, to jest to naprawdę poważna sprawa. Szczęście w nieszczęściu – zapalenie zostało złapane na tyle „w porę”, że nie trzeba było taty wysyłać do szpitala. Siedzi w domu, bierze antybiotyk, robi sobie inhalacje. Mam nadzieję, że to pomoże. Ale słowo daję – rozmawiałem już o tym z siostrą – że jak wyzdrowieje, to przyjedziemy do niego razem i pierwszy raz w życiu ochrzanimy go od góry do dołu. Ja sam nie jestem z tych, co to z każdą drobnostką biegną od razu do lekarza, ale do licha: covid jeszcze działa, wszystkie gazety trąbią o epidemii grypy z poważnymi powikłaniami, jest mnóstwo przypadków zakażeń wirusem RSV, przy których – jak informuje ciocia Wikipedia – „u osób starszych (…) może dojść do rozwoju zapalenia płuc”. On o tym wszystkim wie, ma też świadomość swojego wieku i wynikających z niego ograniczeń, ale na propozycję pójścia do lekarza zapala mu się jakiś taki sygnał alarmowy „nie i już”. I takie są skutki… Mam nadzieję, że z tego szybko wyjdzie, ale nie ukrywam, że trochę się martwię.

***

Książkę pod choinkę dostałem – „Opowieści z Niebezpiecznego Królestwa” Tolkiena. To kilka opowiadań, rozgrywających się albo na dalekich obrzeżach świata znanego z „Władcy Pierścieni”, albo w ogóle w świecie czysto baśniowym.

Są wśród nich dwa opowiadania, które znałem wcześniej i mam w wydaniu Iskier z 1994 r. („Tolkien dzieciom”). „Rudy Dżil i jego pies” w tej nowej wersji nazywa się „Gospodarz Giles z Ham”, a „Kowal z Podlesia Większego” to teraz „Kowal z Przylesia Wielkiego”. Zmiana tytułów wynika oczywiście z nowego tłumaczenia. No i… Jakby to ładnie ująć… Z całym szacunkiem dla tłumacza (oba te opowiadania przełożył skądinąd dobry tłumacz, pan Cezary Frąc) stara wersja w tłumaczeniu Marii Skibniewskiej jakoś bardziej do mnie przemawia. Jej przekład jest bardziej poetycki, bardziej – nie wiem, jak to inaczej ująć – płynny, lepiej (to oczywiście tylko moje prywatne zdanie) oddaje klimat języka oryginału. Lepiej się czyta.

Co nie zmienia faktu, że powrót choć na kilka chwil do Niebezpiecznego Królestwa – do domeny Baśni – to coś, co chyba było mi bardzo potrzebne.

Pod zimowym księżycem…

Cisza świątecznego wieczoru… Trudne było przygotowanie do tych świąt. Z wielu powodów. Nic też nie wskazuje na to, żeby czas poświąteczny miał być łatwiejszy. Różne sprawy piętrzą się, kotłują, nie dają spokoju. Różne bolesne braki – na wielu różnych poziomach – sprawiają, że myśl o nowym roku i wszystkim tym, co przede mną, napawa niepokojem.

Jestem zmęczony – i nie mowię tylko o zwykłym zmęczeniu pracą, ale o takim „zmęczeniu systemowym”, zmęczeniu materiału, którego nie da się załatwić wolnym popołudniem czy świąteczną wizytą u rodziny. Gdzieś wewnętrznie potrzebuję wakacji… Na które w najbliższym czasie wcale się nie zanosi. Tup, tup, tup.

***

Piłce padł komputer… Ten, co go kupiła trzy lata temu za stypendium. Kupiła używany – wiadomo, że wtedy jakieś ryzyko jest, ale ludzie na podobnych MacBookach pracują latami bezawaryjnie. A tu pech – padł dysk. Sam dysk to nie problem, ważnych rzeczy na nim nie miała (większość rzeczy trzyma w chmurze) – problemem jest to, że w tym konkretnym modelu dysk jest zintegrowany z płytą główną. Czyli żeby gada naprawić, trzeba wymienić płytę główną. Co kosztuje drobne tysiąc sześćset złotych. Piłka ma oszczędności (bo ja jej niestety w tej chwili w tym pomóc nie mogę), ale ma opory, żeby pakować tyle pieniędzy w bądź co bądź kilkuletniego, używanego laptopa. Z drugiej strony – kupno nowego (oczywiście nowego używanego, bo nowy-nowy w ogóle nie wchodzi w grę…) tak, żeby to miało sens i dało jakąś gwarancję, to jakieś trzy-cztery tysiące. Dodatkowy problem polega na tym, że Piłka ze swoimi problemami ze stawami musi mieć komputer lekki (bo używa go bez przerwy i nosi ze sobą wszędzie). Ten MacBook ważył 900 gramów. MacBooki są drogie – ale z kolei laptop z Windowsem taki, żeby był w miarę mało używany, a przy tym mały i cienki, to też duży wydatek. W dodatku czasu na decyzję jest mało, bo 17 stycznia Piłka wraca do Cambridge i do tego czasu musi już mieć nowe narzędzie pracy…

Jasne, mogło być gorzej – mógł jej paść tam, w połowie trymestru. Tu jednak jest taniej i można pokombinować poszukać, jest trochę czasu – ale problem i tak jest. A mnie wkurza to, że nie mogę jej pomóc. Chciałbym po prostu pójść i kupić jej nową maszynę, ale oczywiście nie ma na to szans.

***

A z pozytywów – dostałem dwa cudowne prezenty. Piłka kupiła mi (…nam…) Scrabble. Dawno temu nasze Scrabble gdzieś zginęły i jakoś nigdy nie pojawiły się nowe. A teraz siedzimy razem – we czwórkę, jak rzadko – i gramy. Pierwszą wspólną partię wygrała Piłka, która bez przerwy gra w Scrabble ze swoim chłopakiem, więc ma wprawę… Ale już od drugiej partii odblokowały mi się odpowiednie połączenia w mózgu (bo ostatni raz grałem chyba ze trzy czy cztery lata temu) i nawkładałem młodzieży. Niech wiedzą, że jest coś, w czym tata jest lepszy 😉

A drugiego prezentu właśnie słucham. Moja siostra sprezentowała mi najnowszy, dwupłytowy album Loreeny McKennitt – „Under a Winter’s Moon”, zapis koncertu kolęd, pieśni bożonarodzeniowych i poezji. Siedzę i słucham – i różne skojarzenia i wspomnienia pojawiają się w mojej głowie jak ciepła mgła nad górami… Jeśli ludzie tak grają i śpiewają, jeśli w tym chorym świecie są jeszcze tacy, którym chce się grać, śpiewać, pisać wiersze, myśleć – to może jeszcze nie wszystko stracone, co?… Bo przecież „Światłość w ciemności świeci, a ciemność jej nie ogrania”. Trzymajcie się.

Bo droselklapa tandetnie zablindowana…

Miałem problem z jednym z kaloryferów w domu. Jakieś trzy lata temu (!) zaczął szwankować. Najpierw rozgrzewał się tylko do połowy – co nie było dużym problemem, bo pokój jest mały i to „do połowy” w zasadzie wystarczało, zwłaszcza, że w pokoju mieszkał Pucek, który nie jest specjalnie ciepłolubny. Niestety, z czasem problem zaczął się pogłębiać: grzała już tylko górna jedna trzecia, potem tylko górna płaszczyzna, a wreszcie – pod koniec ubiegłej zimy – drań przestał grzać w ogóle. Nie pomagało odpowietrzanie, nie pomagało nic. Wszystkie kaloryfery w domu były ciepłe – a ten jeden nie i już.

Przez te trzy lata złośliwy grzejnik oglądało PIĘCIU hydraulików. Każdy opukiwał, ostukiwał, drapał się po głowie i ostatecznie się poddawał. On nie wie, on już wszystko sprawdził, może rurki się zakamieniły, pewnie trzeba wymienić całą instalację (RETY!) albo co najmniej gruntownie ją przeremontować. Albo wymienić pompę w piecu. Albo cały piec. Albo wynająć egzorcystę. To znaczy nie, tego ostatniego żaden hydraulik nie powiedział, ale takie już miałem desperackie pomysły…

W tym roku Piłka wyjechała na studia – wraca do domu tylko na przerwy między trymestrami, więc w łaskawości swojej zgodziła się zamienić z Puckiem na pokoje – Pucek przeprowadził się do nieco większego, a ona (jak wróci) trafi do tego mniejszego. No ale kaloryfer! Piłka jest ZDECYDOWANIE ciepłolubna.

Już na przełomie sierpnia i września zacząłem szukać dobrego hydraulika znającego się na instalacjach grzewczych. Jeden zwodził mnie przez miesiąc („…dużo pracy, proszę zadzwonić za tydzień…”), aż w końcu przestał odbierać telefony. Drugi od razu powiedział, że nie da rady, bo pracy ma po kokardę. Trzeci… Czwarty… Piąty wydawał się obiecujący, ale nie mogliśmy się dogadać, a jak już byliśmy umówieni, to akurat Pucek miał mały wypadek na zawodach judo i musiałem z nim jechać do szpitala, więc pana hydraulika odwołałem. A w następnym tygodniu okazało się, ze jest chory. A był już listopad…

Dzień powrotu Piłki z Albionu przybliżał się w niebezpiecznym tempie. Zacząłem już nawet szukać jakiegoś elektrycznego grzejnika olejowego, żeby mi dziecko nie zamarzło po powrocie (zbankrutowałbym na cenach prądu, ale jaki miałem wybór…).

No ale cud: Piłka wraca w najbliższą sobotę, a w poniedziałek (przedwczoraj) zjawił się pan hydraulik – inny, ale „polecony” przez tego, co zachorował. I na początek zrobił coś, czego nie zrobił ŻADEN z poprzednich fachowców: zamknął oba zawory felernego grzejnika (wlotowy i wylotowy), spuścił z niego wodę, a potem odkręcił oba zawory i… posłuchał. A potem spojrzał na mnie z głębokim niedowierzaniem, wyraźnie tracąc wiarę w swoich kolegów po fachu.

– Ilu, powiada pan, hydraulików to oglądało?…

Zeznałem zgodnie z prawdą ilu. Fachowiec popatrzył na mnie wzrokiem zmęczonego spaniela. – I chce mi pan powiedzieć, że ŻADEN z nich nie sprawdził, czy zawory są drożne?… Noż… (tu urwę, bo tego, co padło dalej, dosłownie cytować nie będę ze względu na obecność dam).

Kaloryfer nie grzał, bo zawór (ten wlotowy, przez który woda wpływa do grzejnika) był zatkany. Tak po prostu. Nie było przepływu – woda lekko ciurkała (więc przy odpowietrzaniu nie było podejrzeń), ale nie na tyle, żeby drania rozgrzać. Fachowiec wymontował zawór, usunął z niego to, co go zatykało (o tym niżej), wkręcił z powrotem, kazał uzupełnić kranikiem wodę w instalacji do wymaganego ciśnienia i odpalić piec.

I falerny grzejnik, z którym przez trzy lata nie poradziło sobie pięciu hydraulików, w dziesięć minut grzecznie rozgrzał się na całej wysokości. Problem solved. Cała operacja trwała jakieś trzy kwadranse.

No i powiedzcie sami: jak to jest? Wzywa człowiek fachowca, ma zaufanie, bo to fachowiec w dziedzinie, na której sam się człowiek nie zna. A ten fachowiec okazuje się partaczem i dyletantem, który nie zadaje sobie trudu, żeby sprawdzić podstawową (jak się okazuje) sprawę. I żeby to był jeden fachowiec – ale pięciu?!

***

A tym co zatykało zawór, okazał się… rozmemłany filtr od papierosa. U nas w domu nikt nie pali (a nawet jakby ktoś palił, to jakim cudem filtr dostałby się do środka instalacji?). Co oznacza, że pet musiał wpaść do rurki panom fachowcom, którzy te czternaście czy piętnaście lat temu robili nam w domu nową instalację. Bibułka się rozłożyła, tytoń też, a filtr wędrował po rurkach, aż trafił do zaworu i go zatkał. Historia rodem z Archiwum X po prostu…

I know things…

Każdy, kto oglądał „Grę o tron”, pamięta na pewno słynną scenę, w której Tyrion Lannister na pytanie Missandei „Skąd to wiesz?” odpowiada: „Taki już jestem – piję wino i wiem różne rzeczy” („That’s what I do – I drink and I know things”).

Jakiś czas temu toczyłem długą dyskusję z moimi znajomymi na temat, który nie ma tu nic do rzeczy, więc go przybliżać nie będę. Ważne, że oni upierali się przy czymś, a ja miałem przeciwne zdanie. Dłuższe poszukiwania informacji i analiza tematu dowiodły, że to ja miałem rację.

W związku z tym dostałem właśnie od moich znajomych taki komplecik – kubek i koszulkę z następującym nadrukiem:

Muszę powiedzieć, że bardzo mi się podoba (…i chcę wierzyć, że pasuje…). 🙂

…i dalej jesień

Pojechałem dziś zawieźć mojego tatę z ciotką „na działkę” – musieli pozamykać domek przed zimą – powyłączać prąd, zakręcić wodę, dogadać się z gospodarzem, który im tej wakacyjnej chałupki dogląda… A że mój tata sam już za kierownicę nie siada, to potrzebuje szofera. Bardzo się ucieszyłem, dobrze mi zrobił dzień oderwania się od codzienności, jakaś namiastka podróży (…trochę ponad 60 kilometrów od Warszawy, ale zawsze). Miejsce, w którym „działka” się znajduje to mała wioska na wschodnim Mazowszu, w trójkącie Wyszków – Pułtusk – Serock. Ciche, spokojne miejsce, otoczone lasami, bardzo zielone latem, bardzo złote jesienią.

Zawsze robi mi się trochę smutno, kiedy widzę, jak mój tata się starzeje. Jasne, to naturalna kolej rzeczy i takie tam… Zresztą naprawdę nie jest to jego starzenie się takie złe: ma 82 lata, ale intelektualnie jest w takiej formie, że daj Boże każdemu w jego wieku. Trochę gorzej fizycznie: niby nie jest źle, ale nogi już nie te, spacery na większe odległości nie wchodzą w grę, wzrok nie najlepszy… I coraz częściej mam świadomość, że przyjdzie taki dzień, że go zabraknie. A ja zupełnie nie jestem jeszcze na to gotowy.

***

Sprawy z Puckiem jakoś się wyprostowały. To znaczy: na ile – to zobaczymy za rok. Nie mam jeszcze siły tego wszystkiego pisać, uspokoję tylko tych z Was, którzy mi prywatnie takie pytania zadawali, nieco opacznie zrozumiawszy mój poprzedni wpis: problem z Puckiem nie polega na tym, że on zrobił coś złego, coś poważnego nabroił etc. Problem z Puckiem jest raczej problemem Pucka – ale problem Pucka niestety przekłada się na bardzo konkretne kłopoty, których gaszenie i szukanie rozwiązań zajęło mi cały wrzesień i kawałek października. Ostatecznie znaleźliśmy jakieś rozwiązanie, ale czy ono się sprawdzi, to – jak napisałem wyżej – czas pokaże. Mam mnóstwo obaw. Bardzo chciałbym, żeby to, na co się zdecydowaliśmy, okazało się Tym Właściwym Rozwiązaniem – ale boję się, że może się okazać jedynie tymczasowym ugaszeniem pożaru (co, rzecz prosta, także było bardzo potrzebne).

A ja czuję, że ten wrzesień bardzo dużo mnie kosztował. Jestem bardzo, bardzo zmęczony… A na żaden wypoczynek się w najbliższym czasie nie zanosi.

***

Beata Obertyńska (poetka i pisarka, córka Maryli Wolskiej) w książce „W domu niewoli” opisała swoją tułaczkę po Związku Radzieckim w latach 1940-1942. Mieszkała we Lwowie, po wkroczeniu Sowietów została aresztowana, przeszła przez kilka więzień, w końcu trafiła do łagru Loch-Workuta (republika Komi, 160 kilometrów za kołem podbiegunowym). W jej wspomnieniach, w czasie opisu podróży na daleką północ (bydlęce wagony, sadystyczni strażnicy, nieludzkie traktowanie, kolejne koszmarne przystanki…) padają słowa, które zrobiły na mnie takie wrażenie, że zapamiętałem je, choć książkę czytałem będąc jeszcze nastolatkiem (wydanie „podziemne”) – i wracają do mnie od trzydziestu pięciu lat w różnych życiowych sytuacjach (cytuję z pamięci):

Myślałam, że tego nie wytrzymam. Ale nie wiedziałam jak to zrobić, więc szłam dalej…