Czy tylko mnie się wydaje, że czas w lecie płynie jakoś szybciej…? Dopiero co zaczęły się wakacje, a tu już druga połowa lipca. Coś tu nie gra, zdecydowanie. Jasne, wiem, że czas jest względny, ale to chyba nie ta skala obserwacji…

Pucek był tydzień na obozie językowym, na Mazurach, koło Kętrzyna. Trochę się bałem, jak będzie – ale wrócił bardzo zadowolony. Potem posiedział tydzień w domu – i pojechał z trójką kumpli na dziesięć dni działkę do jednego z nich (też na Mazury). Mieszkali w namiocie, grali na gitarach, łowili ryby (to nowość) i wydurniali się, jak to piętnastolatki. Obok w domku mieszkał tata jednego z kolegów (czyli właściciel działki), ale – jak zeznał – żadne „dorosłe” interwencje nie były konieczne.

Piłka posiedziała w domu dwa tygodnie, po czym poleciała… do Szwajcarii, gdzie zaprosił ją (i jeszcze dwoje innych znajomych) jeden z kolegów ze studiów. Jego rodzina ma tam domek wakacyjny (trudno powiedzieć, że „letniskowy”, bo jeżdżą tam głównie zimą na narty). Domek stoi w jakiejś małej wioseczce, dość wysoko w Alpach – żeby tam dotrzeć z Polski, trzeba poświęcić cały dzień: najpierw tanimi liniami do Mediolanu, z Mediolanu pociągiem do Domodossoli, stamtąd kolejnym pociągiem do Brig w Szwajcarii, a z Brig jeszcze dwadzieścia minut lokalnym busem. Nieźle.

Pietruszka był z dwójką kolegów kilka dni w Pradze, a w piątek rusza z nieco większą grupą przyjaciół w Bory Tucholskie (także na działkę należącą do rodziców jednego z nich).

W drugim tygodniu sierpnia planowaliśmy pojechać wszyscy razem nad morze… Ale nie pojedziemy. Nikt z nas nie jest wielkim miłośnikiem polskiego „nadmorza”, a ceny skoczyły tak, że trochęśmy się załamali. Mamy takie wypróbowane miejsce, gdzie zawsze było sporo taniej, niż wszędzie – i zapewne nadal jest sporo taniej niż wszędzie, ale to nie znaczy, że jest tanio. Uznaliśmy (wspólnie, po rodzinnej burzy mózgów), że to po prostu nie ma sensu. Więc zapewne pojedziemy na te kilka dni do cioci do C., żeby wspólnie połazić po bardzo łagodnych Górach Kaczawskich i – podrzuconych mi przez Agaję – Rudawach Janowickich.

A potem w drugiej połowie sierpnia Piłka jeszcze raz jedzie do Szwajcarii (takie mi się światowe dziecko zrobiło!), Pucek na kilka dni na rekolekcje, a kiedy on wróci – ja wyjeżdżam na kilka dni pod koniec sierpnia. Mam nadzieję, że tym razem to wyjdzie. Naprawdę, BARDZO mam na to nadzieję.

***

Skończyłem tamtą książkę, oddałem – po czym miałem lekkie zderzenie z panią redaktorką. Nie z prowadzącą, ale z panią, która ma robić redakcję językową. Dostałem długiego maila, w którym pani redaktorka prosiła, żebym przejrzał tłumaczenie i poprawił, bo jest w nim mnóstwo, jak to ładnie ujęła, „kalek językowych” („kalek” – dopełniacz liczby mnogiej od „kalka”, nie od „kaleka”, rzecz prosta…). Zdziwiłem się mocno, nie bardzo wiedząc, o co jej chodzi – ale jak otworzyłem dokument z jej uwagami, to mi trochę ręce opadły. Napisałem do pani redaktorki bardzo długiego maila, w którym bardzo grzecznie (i trochę gryząc się w język) wyjaśniłem, że to, na co zwróciła uwagę, to bynajmniej nie są „kalki językowe”, tylko wyrażenia używane na co dzień w świecie, w którym przez trzy czwarte swojego życia obracał się autor książki. Bo autor większą część swojego życia spędził (nazywając rzeczy po imieniu) w zamkniętej, destrukcyjnej sekcie. Jedną z charakterystycznych cech tego typu grup jest także „własny”, wewnętrzny język, często bardzo hermetyczny, pełen określeń czy to kompletnie sztucznych i wymyślonych, czy znaczących co innego, niż w „normalnym” słowniku – a także skrótów i skrótowców traktowanych jako oczywiste. Co więcej – autor we wstępie do swoich wspomnień wyraźnie o tym mówi, a na końcu zamieszcza spory słownik wyrażeń, zwrotów, pojęć i skrótów.

Napisałem zatem pani redaktorce, że NIE MOŻEMY tego wygładzać, „unormalniać” i przekładać na literacką polszczyznę, bo jeśli to zrobimy, to będzie zupełnie inna książka. Bo jeśli hermetyczne zwroty zamienimy na „bardziej zrozumiałe”, to już nie będzie przekład, ale interpretacja.

Autor pokazuje świat, w którym tak się mówi i takich określeń używa. A że niektóre zwroty czy wyrażenia (zwłaszcza podczas lektury pierwszych rozdziałów) są dla polskiego czytelnika mało zrozumiałe i mogą budzić pewną dezorientację? To prawda – ale w oryginale jest DOKŁADNIE TAK SAMO i anglojęzyczny czytelnik odniesie bardzo podobne wrażenie. I to wrażenie jest celowe, co autor jednoznacznie wyjaśnia, bo taki język jest jednym z elementów przedstawionego świata. To trochę tak, jakby osoba z zewnątrz nagle trafiła do świata wielkiej korporacji: w pierwszej chwili nie będzie rozumiała sporej części wewnętrznego języka. Później, w miarę czytania kolejnych rozdziałów, czytelnik „uczy się” tego hermetycznego języka, rozumie go, zaczyna traktować jak oczywisty.

Long story short – musiałem wyjaśnić pani redaktorce, że stosowanie takich a nie innych fraz, sformułowań i zwrotów (o akronimach nie wspominając) nie wynikało z lenistwa tłumacza, któremu nie chciało się popracować nad lepszymi rozwiązaniami, ale było absolutnie celowym zabiegiem. Co więcej, tłumacz, jak to ma w zwyczaju, zanim wziął się do tłumaczenia, zrobił porządny „risercz”, w ramach którego między innymi (z bólem zębów) poczytał sobie polskie strony internetowe prowadzone przez rzeczoną sektę i jej lokalnych członków – właśnie po to, żeby zorientować się choćby pobieżnie, jakim językiem ci ludzie się posługują.

Już się wewnętrznie szykowałem na długą batalię i odwoływanie się do redaktorki prowadzącej – na szczęście okazało się to niepotrzebne: pani przyjęła moją argumentację i zapropnowała, żebym w takim razie napisał (co się czasami praktykuję) oddzielną, krótką przedmowę „Od tłumacza”, w której wyjaśnię czytelnikowi to, co wyjaśniłem jej. Moim zdaniem to trochę bez sensu (wystarczy uważnie przeczytać wstęp napisany przez autora), ale czemu nie.

***

A tymczasem czekam na kolejną książkę z tego samego wydawnictwa – miała być „na szybko”, więc za wyższą stawkę, ale z jakichś nieznanych mi (…ani redakcji) przyczyn ciągle jeszcze jej nie ma, co oznacza, że zaproponowany termin (koniec września) jest już w zasadzie nierealny. Mnie to nie przeszkadza, bo mam co robić (mam książkę od innego wydawnictwa, z długim terminem, więc mogę ją zrobić teraz) – mam tylko nadzieję, że przedłużenie terminu nie będzie oznaczało zmniejszenia stawki… Ano, zobaczymy – pani redaktor prowadząca jutro wraca z urlopu, więc może się czegoś dowiem.

Trwają egzaminy ósmoklasisty. Wczoraj, kiedy Pucek wrócił z polskiego, oznajmił „Eeee, łatwe było!”, po czym nastąpił dłuższy komentarz typu „…po co nas tym tak straszyli”. Mam nadzieję, że to się potwierdzi na etapie wyników… Dziś po powrocie z matematyki reakcja była podobna – ale tym razem po paru godzinach w sieci były już arkusze i rozwiązania – i wygląda na to, że ma wszystko dobrze. Co daj Boże, amen. Jeszcze jutro angielski – tego boję się najbardziej (ja, nie on…), bo tu zaległości post-pandemiczne są największe.

Po egzaminach jeszcze tylko trzeba będzie podciągnąć ze trzy czy cztery oceny na koniec roku, żeby trochę więcej punktów nabić – i radosna rekrutacja do liceum. Męczący czas.

***

Piłka dziś zaczęła pisać swoją maturę (A-levels). Normalnie bym się nie denerwował (…bez przesady), ale Cambridge wymaga określonych ocen, żeby ją ostatecznie przyjąć. Z brytyjskiej matury są trzy oceny; oni chcą A*, A, A (czyli po naszemu 6, 5, 5). Ale prognozowane ma trzy razy A*, więc myślę, że problemu nie będzie…

***

A ja? Kończę już książkę dla wydawnictwa Z. Z jednej strony to oczywiście dobrze (im szybciej skończę, tym szybciej mi zapłacą). Z drugiej strony trochę mi szkoda, bo praca nad tym tytułem przypomniała mi, że praca może sprawia przyjemność i być ciekawa. A następne dwie książki, które będę robił potem, to – jak już pisałem – powrót do tematów nudnych (dla mnie) i roboty wyłącznie „dla chleba…”.

***

A poza tym – lepiej.

Nie mówić.

Tak, jak pisałem w grudniu, życie zmusiło mnie do założenia działalności gospodarczej. Jedno muszę przyznać: strona techniczna tego procesu bardzo się zmieniła. Kiedy pierwszy raz zakładałem firmę (który to był rok, 2007?) – pół dnia spędziłem na bieganiu po urzędach. Urząd gminy, ZUS (koszmar…), skarbówka, potem jeszcze jakieś kilogramy papierków do GUS… Dziś zajęło mi to około godziny, bez wychodzenia z domu (i tylko raz dzwoniłem do pana księgowego pytać, co mam w daną rubryczkę formularza on-line wpisać).

Co nie znaczy, rzecz prosta, że rzecz jest prosta… Najwięcej zabawy – oczywiście – było ze znalezieniem właściwych kodów PKD. Dla niewtajemniczonych – to są takie czarodziejskie numerki, które wpisuje się w formularz, a które oznaczają rodzaj prowadzonej działalności; generalnie – nie oszukujmy się – mnie są te kody potrzebne mniej więcej do niczego, ale dla machiny biurokratycznej okazują się absolutnie niezbędne, mają jakieś tam znaczenie w statystykach etc. Zabawa była przednia, bo działalność typu „tłumaczenie” nie tak łatwo znaleźć w gąszczu tysiąca kodów, a już działalność typu „redakcja tekstów” (bo przecież i tym się będę czasami zajmował) to po prostu kosmos: na upartego można ją podciągnąć pod co najmniej trzy różne kody w trzech różnych działach… Ponieważ wyszukiwarka kodów na stronie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej działa jak (tu charakterystyczne „piiiip”), to nie będąc pewnym, postanowiłem zasięgnąć wiedzy u jej źródła – zadzwoniłem na infolinię CEIDG. Uprzejma pani na infolinii poinformowała mnie, że… nie, oni nie zajmują się kodami PKD, w tym celu muszę zadzwonić do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi (tak, naprawdę istnieje taki urząd…).

OK, siedząc nad otwartym formularzem on-line dzwonię zatem na jeden z pięciu podanych mi numerów, który oczywiście nie odpowiada, dzwonię na drugi… Trzeci odpowiedział. Kolejna infolinia, kolejna uprzejma pani… Wyłuszczam, o co mi chodzi, ale pani przerywa mi po pierwszym zdaniu, informując mnie (cały czas bardzo uprzejmie), że takich informacji telefonicznie się nie udziela (…?), że muszę złożyć pytanie w formie pisemnej („…może być mailem”), a oni mi także pisemnie odpowiedzą. W CIĄGU DWÓCH MIESIĘCY.

Nie ukrywam: parsknąłem śmiechem tak, że pani chyba poczuła się dotknięta. Podziękowałem grzecznie, a jak się już przestałem śmiać, napisałem maila do znajomego, który od lat prowadzi dość znaną firmę zajmującą się właśnie redakcją, korektą i tak dalej. On też mi odpowiedział na piśmie. W ciągu kwadransa.

No i działalność już mam. Możecie mi mówić „panie prezesie”. Bez skojarzeń.

Wszystko – jak wiadomo – ma swoje plusy i minusy, czyli zady i walety. Czy jakoś tak. Pandemia też. O minusach pisał nie będę, bo wszyscy je znamy. Ale parę plusów też się znajduje. W moim przypadku – paradoksalnie – plusem jest to, że żyje się taniej. Zakupy raz na tydzień – żeby jak najmniej między ludzi chodzić – więc trzeba zrobić dokładną listę, z tygodniową rozpiską obiadową, a co za tym idzie kupuje się znacznie mniej niepotrzebnych czy nadplanowych rzeczy. Jeździ się bardzo mało i głównie lokalnie, więc koszty paliwa są minimalne. Potwory nie jeżdżą do szkół, więc odpadają bilety miesięczne.

No i prezenty świąteczne… Wspólnie z Osobistym Tatą doszliśmy do wniosku, że w czasach zarazy nie ma co po sklepach za dużo łazić: wszystkie prezenty zamówione on-line, a dodatkowo zamiast setki niepotrzebnych duperelek (które po tygodniu czy dwóch służą głównie jako kurzołapki) każdy z Potworów dostanie jeden „większy” prezent, na który złożymy się wspólnie.

***

Święta… Jakoś mi w tym roku z tymi Świętami nie po drodze. To znaczy – nie o same Święta chodzi, o ich treść, o stronę duchową… Raczej o to wszystko „dookoła”. Trudno to sprecyzować, ale kiedy myślę o stawianiu choinki i tak dalej to łapię się na jakiejś niechęci, jakiejś wewnętrznie „skrzywionej minie”. Chciałbym – chyba jeszcze bardziej niż kiedyś – spędzić te święta inaczej. Powędrować gdzieś. Wyruszyć. Pójść na pasterkę do kaplicy na Wiktorówkach… Nierealne, rzecz prosta.

Minusem całej sytuacji pandemicznej (no tak, jednak bez minusów się nie da…) jest poza wszystkim to, że 24/7 jesteśmy w domu z Potworami. Dzięki błogosławionej decyzji sprzed niemal dziewiętnastu lat – o wyprowadzce z Warszawy do G. kupnie domku zamiast mieszkania – każde z nas ma swój pokój, dzięki czemu jeszcze nikt nikogo nie zabił (ani nawet nie próbował)… Nie zmienia to faktu, że wszyscy jesteśmy tym zmęczeni. Oczywiście u każdego inaczej się to zmęczenie objawia. U mnie objawia się przede wszystkim w tym, że chciałbym choć na chwilę „zmienić towarzystwo”. Że chciałbym tak zwyczajnie usiąść i pogadać przy kawie z kimś, kto ma trochę więcej niż osiemnaście lat. Nie przez telefon i nie przez Skype’a. A tu d… Znaczy się pandemia. Moi Przyjaciele i znajomi siedzą w swoich domach ze swoimi dziećmi, pewnie część z nich ma podobne myśli… Ale przynajmniej z kimś poza dziećmi mogą słowo zamienić. A ja nie.

***

Niełatwa (no co, ja też muszą sobie czasami pomarudzić…) jest też sytuacja pracowa. Z powodów czysto zewnętrznych (o których nie chce mi się pisać, zwłaszcza, że musiałbym odnieść się do Niemiłościwie Nam Panujących, a to ostatnimi czasy coraz rzadziej potrafię robić bez używania Słów Powszechnie Uznawanych za Obraźliwe…) będę musiał odejść od dotychczasowej formy pracy. Dotąd było prosto: zarabiałem głównie na umowach o dzieło. Teraz (najprawdopodobniej od lutego) będę jednak musiał założyć działalność gospodarczą, co mi się po prostu nie opłaca – ale nie bardzo mam inne wyjście. Działalność oznacza wyższe podatki, więcej pieniędzy na opłacenie ZUS i parę innych problemów. Plus jest taki, że może to mi rozwiąże kwestię samochodu – będę mógł wziąć coś w leasing. Ano, zobaczymy.

W kwestiach zawodowych (jak już jesteśmy przy marudzeniu) – poza „codziennościami” tłumaczę książkę. I cierpię jak potępieniec… Nie dlatego, że książka traktuje o sprawach, które nic mnie nie obchodzą – tu mam podejście profesjonalne, czyli zadaniowe („…dla chleba, panie, dla chleba”). I nawet nie dlatego, że jest śmiertelnie nudna. To jeszcze da się znieść (w końcu tłumaczyłem już w życiu poradnik pielęgnacji ogródków!). Problem polega na tym, że – i piszę to z pełną odpowiedzialnością i bez cienia przesady – jest to najgorzej napisana książka, z jaką w życiu (zawodowym) miałem do czynienia.

Autor (skądinąd zdaje się znakomity fachowiec i autorytet w swojej dziedzinie) po prostu fatalnie pisze. Zdania są niespójne, kolejne akapity mają się nijak do siebie (o tym, że pojedynczy akapit potrafi mieć półtorej strony, już nawet nie wspominam…). Cytaty często okazują się nie być cytatami; autor pisze coś w stylu „Minister Smith w czasie tego spotkania powiedział:”, po czym następuje cytat w cudzysłowie, który jednak okazuje się nie być przytoczeniem słów ministra Smitha, tylko fragmentu książki, której autor opowiada tę sytuację, w związku z tym w „cytacie z ministra Smitha” mowa jest o nim samym w trzeciej osobie… Albo są cytaty, która nawet SĄ cytatami, ale nie mają żadnego sensu – a po kwerendzie w sieci okazuje się, że autor przytacza dane słowa błędnie, zmieniając jakiś wyraz, który kompletnie przeinacza (czy wręcz brutalnie likwiduje) sens wypowiedzi. W książce padają fachowe (wydawałoby się) określenia, które po wrzuceniu w Google’a dają na przykład trzy (TRZY) wyniki: dwa są odniesieniami do tej książki, trzecie – do jakiejś fachowej dyskusji na forum tłumaczy, którzy (najwyraźniej) tłumaczyli tę książkę na… bułgarski. Pojawiają się skróty, których nie ma w spisie skrótów, a które wujek Google rozwija na pięćdziesiąt możliwych sposobów, z których jednakowoż żaden nie pasuje do treści książki. Pojawiają się zdania wielokrotnie złożone, przy których można odnieść wrażenie, że pod koniec zdania autor zdążył już zapomnieć, o czym traktował początek. No, dramat po prostu. A najdziwniejsze jest to, że wydawnictwo, które opublikowało to arcydzieło (mówię o oryginale) to szacowna instytucja związana z jednym z najlepszych uniwersytetów na świecie. W „podziękowaniach” („Acknowledgements”) na początku książki autor dobre pół strony poświęca podziękowaniom dla „wspaniałych i jakże kompetentnych redaktorów, dzięki którym…” etc. – a prawda jest taka, że książka sprawia wrażenie, jakby nigdy nie przebywała w jednym pomieszczeniu z jakimkolwiek redaktorem. Ale może się mylę – może przed redakcją było jeszcze gorzej?…

Dobrze, że przynamniej w miarę dobrze za to płacą.

***

Jest też trochę muzyki, o której chciałbym kilka słów. Katie Melua, Joe Bonamassa, nowy album Bruce’a Springsteena… Ale trochę już nie mam siły. Może następnym razem.